22 lutego 2023 – Środa Popielcowa

Mt 6, 1–6.16–18
ORLE SKRZYDŁA NAWRÓCENIA

1. W pewnym prawosławnym podaniu jest mowa o dwóch grzesznych kobietach. Przyszły one do starca i prosiły o zadanie im pokutnych praktyk. Jedna z nich zgrzeszyła ciężko, gdyż dokonała aborcji, a więc uśmierciła własne dziecko. Druga zaś nie uczyniła nic poważnego, jedynie obgadywała znajomych i plotkowała, rozgłaszając wszem i wobec niedoskonałości i wady swoich sąsiadów. Jedna w drodze do mnicha rozpaczała i gorzko żałowała swego zbrodniczego postępku, zaś druga była z siebie zadowolona: „Cóż! Wszyscy zrozumieją, że plotkowanie to niewielki grzech!”.

Starzec zadał obu pokutę. Ta pierwsza miała przenieść ciężki kamień z miejsca na miejsce, co uczyniła z wielkim wysiłkiem i przy ogromnym zmęczeniu. Druga zaś miała wziąć poduszkę i w każdym miejscu, w którym wypowiedziała nierozważne słowa, pozostawić jedno piórko. Bez trudu wykonała swoją pokutę. Gdy potem obie powróciły do starca, ten poprosił je, by odwróciły swe czynności – pierwsza miała z powrotem przenieść kamień na miejsce, a druga pozbierać pozostawione piórka. Jednak wiatr rozniósł je po świecie, znikły one z ludzkich oczu i żyły już własnym życiem, dolatując do nieznanych kobiecie miejsc.

Bardzo łatwo przywykamy do grzechów, do zła. Jeszcze zauważamy grzechy wielkie i często piętnowane, gdyż wszyscy je z przerażeniem odnotowują. Lecz nikną nam z oczu lekkie grzechy naszego życia. Nie przerażają, bo się do nich przyzwyczailiśmy, wielu je nawet akceptuje i kwituje prostym „tak to już bywa!”. Ich nieznośność i zło są jakby ukryte, niedostrzegane. Wielką rolę odgrywa też przy nich rutyna, gdyż łatwo stają się trwałym elementem życia, „drugą skórą”, są „zwykłe”, chociaż ich skutki boleśnie odczuwa wielu naszych bliskich, znajomych i obcych ludzi. Dlatego trzeba przypatrzyć się życiu dokładniej, z namysłem, by wyraźniej widzieć to, co zwykle jest niedostrzegane, a jednak złe.

2. Niezwykle trudno żyć w prawdzie, o wiele łatwiej bowiem karmić się własnym zakłamaniem. Jak pisał św. Jan Apostoł w swoim liście: „Uczeń Chrystusa jest gotowy »żyć w prawdzie«, to znaczy w prostocie życia na wzór Pana, trwając w Jego prawdzie. Jeżeli mówimy, że mamy z Nim współuczestnictwo, a chodzimy w ciemności, kłamiemy i nie postępujemy zgodnie z prawdą” (1 J 1, 6).

Kościół wielokrotnie przestrzegał przed „grzechem strukturalnym” bądź przed „strukturami grzechu”, gdy wszyscy w środowisku są w jakiś sposób „umazani” tym samym złem i dlatego chętnie je akceptują. Tak zgadzamy się na drobne kradzieże, łapówki, zdrady, „rozumiemy” pijaństwo, nieuczciwość wobec pracodawcy, niepłacenie podatków czy oszukiwanie w szkole wobec nauczycieli, ściąganie na egzaminach itd. Każdy grzech ma konsekwencje społeczne, a nagromadzenie indywidualnych grzechów w różnych instytucjach przez długi czas powoduje niemożność rozeznania, kto jest za nie odpowiedzialny.

Po pewnym czasie stają się one balastem, który – po ludzku – trudno porzucić, trudno się go pozbyć. Walka z nim wydaje się bezcelowa. Jednocześnie człowiek zaczyna się czuć komfortowo, gdyż to nie „ja” jestem winien, ale jakieś anonimowe struktury. Wszelkie oskarżenia odpieramy prostym stwierdzeniem: „wszyscy tak robią!”, „na tym to polega!”, „trzeba jakoś żyć!”, „czy można być innym?”. Ślepota na zło staje się wygodna i łatwa, jest „życiem w ciemności”, o którym pisał św. Jan Apostoł. Polega na ciągłym okłamywaniu się człowieka, że można siedzieć „okrakiem na barykadzie” pomiędzy życiem poganina, którego nie interesują prawa Boże, a radykalnym chrześcijaństwem, które wzywa swych wyznawców do całkowitej wolności od grzechu.

Tak zgadzamy się na to, że wierząca młodzież z zapałem wysłuchuje kolejnych koncertów zespołów propagujących śmierć, destrukcję, a nawet satanizm; bezmyślnie i z uśmiechem na twarzy rozczytujemy się w prasie atakującej Kościół; akceptujemy bez słowa sprzeciwu filmy propagujące grzech, którym karmimy się przed snem – zamiast modlitwą; bez oporu podejmujemy pijaństwo w piątki – „bo przecież to nie mięso!”, jakby na tym polegała istota wyrzeczenia; uczestniczymy w rozmowach o niczym, marnując czas, rozsiewając plotki i obmawiając innych (dodajemy pikanterii własnym słowom), nie sprzeciwiamy się nawet wówczas, gdy słyszymy absurdy i niemożliwą przesadę – „to tylko tak, by się lepiej opowiadało!”; nawet pilnujemy odwiedzin kościoła, ale przecież to nie sprzeciwia się temu, byśmy po wysłuchaniu Mszy św. wstąpili na zakupy, „bo przecież supermarkety są dla ludzi, tam nic złego się nie dzieje!”. „Struktury grzechu” rozrastają się coraz bardziej.

3. W wyróżnionej literacką Nagrodą Nobla powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis jest scena, która czytelnikom zwykle mocno zapada w pamięć. To opis walki Ursusa z bykiem, do którego grzbietu przywiązana jest delikatna i najdroższa mu Ligia. Ponad 90 tys. widzów z zapartym tchem obserwuje w rzymskim Koloseum zmaganie potężnego Ursusa z dziką bestią, od czego zależy ratunek i życie dziewczyny. I oto staje się rzecz nadzwyczajna: w żylastych rękach Ursusa łamie się kręgosłup zwierzęcia, które pada martwe na ziemię. Ligia zostaje ocalona.

Ta symboliczna scena wyraża m.in. prawdę o potędze drzemiącej w sercu każdego człowieka, który podda się działaniu Ducha Świętego. Otoczeni obojętnością ludzi, niewiarą i zgodą na zło, możemy ocalić wrażliwość i delikatność, niewinność i dobro. Trzeba silnej i zdecydowanej woli walki ze złem, by zmienić świat. Prorok Izajasz, wychwalając wielkość Boga, pisał: „On dodaje mocy zmęczonemu i pomnaża siły omdlałego. (…) Ci, co zaufali, odzyskują siły, otrzymują skrzydła jak orły: biegną bez zmęczenia, bez znużenia idą” (Iz 40, 29.31).

ks. Andrzej Zwoliński